Franciscus van Sterbeeck: Tractaet van de campernoillien (1668)

Antwerpen en het traktaat

In 1668 verscheen in Antwerpen het Tractaet van de campernoillien, ghenaemt duyvelsbroot, geschreven door paddestoelenliefhebber en -kenner Franciscus van Sterbeeck.

De stad wemelde destijds van de Italiaanse kooplieden, die van huis uit dol waren op 'funghi'. Zij leerden Brabantse boeren paddestoelen zoeken en zo ontstond een levendige handel, met als centrum de paddestoelenmarkt bij de Antwerpse Beurs (zie afbeelding hieronder).

In zijn traktaat identificeert Van Sterbeeck eetbare en niet-eetbare soorten, en beschrijft hun uiterlijk, vindplaats en effecten op de gezondheid. Daarnaast behandelt hij manieren om zwammen te bereiden of te bewaren, en geeft remedies tegen giftige soorten.

Moderne tekstuitgave van het paddestoelentraktaat

Diëtiste en neerlandica Marleen Willebrands verzorgde een transcriptie van het Tractaet en hertaalde die in het modern-Nederlands. Daarnaast achterhaalde zij oude medische opvattingen over de 'abcessen' van de aarde en bewerkte Van Sterbeecks keukenrecepten met paddenstoelen voor de hedendaagse 'leckertongh'.
Bioloog en wetenschapsjournalist Arno van 't Hoog onderzocht de invloed van klassieke bronnen en van herboristen zoals Dodoneus, Lobelius en Clusius, en beschrijft in zijn bijdrage verschillende botanische aspecten.

Hilversum: Uitgeverij Verloren ISBN 90-6550-917-8.
Deel 25 van de Zeven Provinciën Reeks (108 blz., 15 euro).

Facsimile van de druk uit 1668 (in de gedrukte tekstuitgave staat een transcriptie van de tekst en een vertaling in het modern-Nederlands)
 

Fol. A1r. / p.1
Fol. A1v. / p. 2
Fol. A2r. / p. 3
Fol. A2v. / p. 4
Fol. A3r. / p. 5
Fol. A3v. / p. 6
Fol. A4r. / p. 7
Fol. A4v. / p. 8
Fol. B1r. / p. 9
Fol. B1v. / p.10
Fol. B2r. / p.11
Fol. B2v. / p.12

Het Tractaet van de campernoillien, ghenaemt duyvelsbroot, is opgenomen in de editie van De verstandige kock oft sorghvuldige huyshoudster, gedrukt door Reynier Sleghers te Antwerpen in 1668.
Dit exemplaar wordt bewaard in de universiteitsbibliotheek te Gent onder signatuur Acc 4505. Klik hier voor de scan op Google Books. Klik hier voor download pdf van het Tractaet uit 1668.

[Home]      Laatste wijziging: 10-04-22