Verantwoording
De kritische tekstuitgave van de editie 1669 is gebaseerd op het exemplaar De verstandige kock uit de eerste editie van Het vermakelijck landtleven uit 1669. Dit exemplaar wordt bewaard in museum De Waag te Deventer. Deze editie komt, afgezien van zetfouten en verkeerde lezingen, overeen met latere drukken van Het vermakelijck landtleven, die in de Republiek der Verenigde Nederlanden verschenen.
De uitgave van de editie 1667 is gebaseerd op het exemplaar van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam, signatuur 452 H2.
De nummering van de recepten is van mijn hand. Bij iedere kop in de romein begint een nieuw nummer.
Om een vlotte lezing te bevorderen is de textura, de zogenaamde 'gotische' letter, weergegeven in de romein.
Verder is de interpunctie gemoderniseerd en is het gebruik van hoofdletters genormaliseerd. Zo worden bijvoorbeeld Rijnse en Rinse wijn beide met een hoofdletter geschreven, als afleiding van een aardrijkskundige naam.
De spelling is echter ongewijzigd overgenomen om het oorspronkelijke karakter van de tekst zoveel mogelijk te behouden. Zo is er in het woord oblien bijvoorbeeld geen trema aangebracht.
Om dezelfde reden zijn ook afkortingen in de tekst behouden, bijvoorbeeld wed. en voorsz. Een voor ons ongebruikelijke afkorting als &c. is echter wel opgelost als etc.
Ook is om wille van de leesbaarheid de lange ‘s’ door een korte weergegeven.
Naast moderne regels voor de interpunctie zijn ook andere hedendaagse spellingregels gehanteerd, zoals criteria voor het aaneenschrijven van woorden.
Voornaamwoordelijke bijwoorden zoals daerby, daerover en bovenop, en woorden zoals ondereen, hetselve, (al)tesamen, totdat en soveel, worden met behoud van de spelling op de moderne wijze weergegeven.
Hetzelfde geldt voor samenstellingen als kleyngeklopt, opgesoden, fijngestooten en ondereengeroert.
Ook is bij samentrekkingen gebruik gemaakt van het weglatingsteken, waarbij een foutieve samentrekking als bij klim- of Turkse boonen, die ook tegenwoordig getolereerd wordt, is gehandhaafd.
Verder zijn de verbindingsstreepjes tussen samenstellingen geëlimineerd. Zo wordt bijvoorbeeld kalfs-vleesch aaneengeschreven als kalfsvleesch. In twijfelgevallen zijn moderne equivalenten in Van Dale en het Groene Boekje van 1995 als richtlijn gebruikt, zoals bijvoorbeeld tedegen (Van Dale s.v. terdege) en soetemelk (Van Dale s.v. zoetemelk).
Woorden van het type doet'et en alsse zijn niet gesplitst, omdat in die gevallen de spelling zou moeten gewijzigd in respectievelijk doet het en als ze. Bovendien zou dit het oude inclinatiesysyteem geweld aandoen. Dit geldt ook voor een woordtype als makender.
Zetfouten zijn verbeterd met verwijzing in de annotaties naar de weergave in oudere drukken.
Om het instructieve karakter van een keukenrecept beter tot uiting te laten komen, zijn verschillende handelingen zoveel mogelijk in aparte zinnen opgenomen. Dit voor zover dat naar huidige stilistische criteria wenselijk is.
[Home] Laatste wijziging: 03-05-06