De verstandige kock: koken op het buitengoed (het vermakelijk landleven)

De rijke keuken van de Gouden Eeuw

Nederlanders lopen niet over van enthousiasme over de vaderlandse keuken en trakteren hun gasten liever op een Italiaanse of Griekse maaltijd. Daarmee miskennen we ons eigen gastronomisch erfgoed.

Dit erfgoed is terug te vinden in De verstandige kock of sorghvuldige huyshoudster (Amsterdam 1669).

De kok van nu kan zich met zijn gasten terugwanen in de Gouden Eeuw. 

Ook toen was het buitenleven enorm in trek. Vele rijke kooplieden en regenten belegden hun geld in een buitenhuis in de frisse natuur, ver weg van de drukke, vervuilde stad. 

Bij zo'n buitenplaats of lusthof hoorde een riante, zorgvuldig aangelegde tuin, waarin allerlei eetbaars groeide en bloeide. Zonder markt en winkels in de buurt moest je wel zelfvoorzienend kunnen zijn.


Daartoe verscheen in 1669 te Amsterdam een handboek voor buitenhuisbezitters: Het vermakelijk landleven. Dit bestond uit drie delen:
  1. De Nederlandse hovenier, een handboek voor tuinarchitectuur.
    Het is geschreven door Jan van der Groen, de hovenier van het Oranjehuis.
    Het deel is rijk geïllustreerd met kopergravures, o.a. van de paleizen van Frederik Hendrik.
     

  2. De verstandige hovenier (ed. 1670), een handboek voor tuinbouw door de arts Petrus Nijland. 
    Dit tuinboek geeft van maand tot maand richtlijnen voor het kweken van bloemen, kruiden, groenten en bomen. Daarnaast worden van ieder gewas de eigenschappen, gezondheids- en gebruikswaarde genoemd. 
     

  3. De ervaren huishouder of de medicijnwinkel, eveneens geschreven door Petrus Nijland.
    Hierin staan recepten om zelf medicijnen te bereiden uit planten. Verder bevat het een deeltje over de Distilleerkonst, met instructie om geneeskrachtige watertjes en olie te destilleren uit kruiden, bloemen en zaden. 

    Aan dit werk zijn nog twee deeltjes toegevoegd. 
    Allereerst De naarstige bijenhouder, een boekje met instructies voor de bijenteelt. De bijenhoning werd verwerkt in confituren en stond bekend om zijn heilzame werking. 

    De ervaren huishouder of medicijnwinkel sluit af met De verstandige kok of zorgvuldige huishoudster. 
    Een kookboek kwam goed van pas op de buitenplaats. Zo kon je lekker eten wat de grond schaft.

 


[Home]      Laatste wijziging: 02-02-22